Enkpoort (HS 34)
Aan het eind van de tegenwoordige straat “het Eiland” lag in het verleden een poort. Dit was een grote binnenpoort waardoor men binnen moest om in het oude stadsgedeelte te komen. Het voorliggende gebied werd wel eens de Enk genoemd. Vandaar dat de poort “De Enkpoort” genoemd werd. Hierna kwam men over een brug over de Binnengracht (Eikenlaan). Hierna had men rechts een bolwerk aan het Zwartewater welke vormgeving nu nog te zien is (gebied voor Haven de Beer) en links een bolwerk (plantsoen en begraafplaats). Hierna kwam men bij de Buitengracht waar de buitenpoort stond en men over een brug over de Buitengracht kon (ongeveer bij de oprijlaan naar het kerkhof). In het verleden werd de eerstgenoemde poort ook wel de Heilige Stedepoort genoemd omdat het vlak bij de Heilige Stede lag. In later tijden ging de benaming Enkpoort over op de buitenpoort.
Bij de Enkpoort lag de stadsmuur. In 1627 werd de oude stadsmuur afgebroken. In 1675 moesten de beide bruggen buiten de Enkpoort vernieuwd worden omdat ze helemaal vergaan waren. In vredestijd werden de torens bij de poorten vaak verhuurd. Dan kreeg de toren ook vaak de naam van degene die de toren gebruikte. Zo was een toren bij de Enkpoort in gebruik bij ene Wolthuis en werd de Wolthuistoren genoemd.
In tijden van oorlog was de stad goed verdedigbaar. De bruggen over de grachten waren ophaalbruggen en na de grachten kwamen de al eerder genoemde bolwerken met aarde opgehoogde wallen. Deze wallen waren vaak weer afgezet met palen, omheiningen en doornheggen. Menigmaal moest het stadsbestuur publicatie doen tegen burgers die over de wallen liepen door de doornheggen omdat zij bij de grachten wilden komen waar ze houtvlotten hadden liggen.
Het rechterbolwerk diende ter bescherming van de stad voor aanvallen van de waterzijde. Het stak uit in het Zwartewater met aarden wallen met schietopeningen erin. Hier kon men ook de schepen aanhouden op het Zwartewater. Dit bolwerk werd het “Diamantenbolwerk” genoemd. In 1662 leed dit bolwerk nog grote schade, het neervallen van een muur door hoge waterstand en stormwind.
Het linker bolwerk diende om aanvallen van de landzijde tegen te gaan. Dit bolwerk werd “Het Holten Wambuis” genoemd dat in 1675 nog hersteld en gerepareerd werd. Dit heeft te maken met een houten bedekking voor de stad. Van Dale: Een wambuis is een mansbovenkleding dat het lijf van de hals tot aan de middel bedekte. Dit bolwerk bedekte ook ongeveer de helft van de stad aan die zijde. Het volgende speelde zich in dit bolwerk af. In 1657 was Hasselt in oorlog met Zwolle en Kampen. Hasselt werd belegerd vanaf de zijde van Het Holten Wambuis. Er werden op 27 en 28 mei 780 schoten gelost. De 28e mei verloor een oud man van 80 jaar zijn hoofd door een kanonskogel. Een jonger iemand werd eveneens het hoofd afgeschoten.
De buitenpoort werd later de Enkpoort genoemd. Hierbij stond een kruittoren. Deze was in 1643 vernieuwd. Het diende voor de opslag van kruit. Deze werd in 1821 voor afbraak verkocht. In de loop der tijden werd alles afgebroken en de bolwerken werden verlaagd. Deels ook door diefstal van zand. Zo werd in 1803 nog een beloning uitgeloofd van fl. 25,– voor het aanbrengen van iemand die stiekem zand uit de bolwerken groef en wel in het bijzonder bij de Enkpoort.
Het Diamantenbolwerk veranderde in een grote bleek voor het drogen van wasgoed en turfmarkt in de 19e eeuw. © Derk Westerhof
