Hasselt heeft een rijke historie.

De stad Hasselt is een oude Hanze- en vestingstad aan het Zwartewater. De stad heeft een beschermd stadsgezicht met meer dan 70 monumenten in het oude stadscentrum. In de directe omgeving zijn natuurgebieden te vinden langs de oevers van het Zwartewater en de Vecht. Belangrijke blikvangers in de stad zijn de Grote of St. Stephanuskerk en het oude stadhuis aan de Markt.

In 1252 kreeg Hasselt stadsrechten van de bisschop van Utrecht. De Hasseltenaren kregen onder meer het recht om week- en jaarmarkten te organiseren. Mede dankzij de gunstige ligging van de stad, op een rivierduin en precies op de plek waar het Zwartewater en de Overijsselse Vecht samenvloeien, namen handel en bedrijvigheid flink toe. Vervoer van goederen vond vooral plaats over het water. Bij Hasselt werden de goederen uit kleine schepen overgeladen op grotere die de Zuiderzee over konden steken. De uitgestrekte veengebieden ten noorden van Hasselt maakten vervoer over de weg haast onmogelijk. Langs de Zwartewaterdijk kon men naar Zwartsluis en in de zomer via de Stadsweg naar Rouveen en vandaar verder naar Meppel en Groningen.

Omstreeks 1400 werd de stad versterkt door de bouw van een stadsmuur en drie poorten, die alle in het begin van de negentiende eeuw zijn afgebroken. De huidige Vis- of Waterpoort is geen ‘echte’ stadspoort, maar een doorgang van de stad naar de vroegere visafslag.

Hasselt is de middeleeuwen ook bekend als bedevaartsplaats. Net buiten de stadskern lag een plek die de Heilige Stede werd genoemd. Jaarlijks trok het veel bedevaartgangers. Net buiten Hasselt lag het Zwartewaterklooster en aan de Baangracht een vrouwenklooster.

Vooral in de 14e en 15e eeuw groeide de stad. Belangrijke bedrijfstakken waren scheepsbouw, lakenweverij en, later, de kalkindustrie. Hasselt had ook het recht om munten te slaan. Al voor 1500 was het bekend om haar boekdrukkunst. Ook personenvervoer was van belang. Hasselter schippers onderhielden bijvoorbeeld een veerdienst op Amsterdam. Verder werden bier en vis verhandeld, evenals hout, vee, koren, turf en de in Hasselt geproduceerde dakpannen. Hasselt was lid van de Hanze en zo ook internationaal van belang. Voor het omliggende agrarische gebied was Hasselt een centrum voor de handel in hooi en boter.

Nadat Hasselt in 1582 in Staatse handen was gevallen volgde omstreeks 1600 de aanleg van een nieuwe vestinggordel, volgens plannen van vestingbouwer Adriaan Anthoniszoon. Door zijn strategische ligging was Hasselt een belangrijk militair punt.

In het rampjaar 1672 werd de stad zwaar beschadigd en ook de 18e eeuw was voor Hasselt een moeilijk periode. De deels vernietigde, leeggeplunderde en door het oorlogvoeren verarmde stad kwam in verval dat tot in de 19e eeuw zou duren. Eind 18e eeuw was Hasselt prinsgezind dit in tegenstelling tot de meeste steden in Overijssel. Ook dat leidde tot veel problemen.

Een belangrijke impuls voor nieuwe economische bloei vormde de aanleg van de Dedemsvaart, waarvoor koning Lodewijk Napoleon in maart 1809 toestemming had gegeven tijdens een bezoek aan de stad. Dit kanaal vormde een verbinding tussen Hasselt en de Overijsselse Vecht bij Gramsbergen, en was aangelegd ten behoeve van de vervening van de turfgebieden in Noordoost-Overijssel en Drenthe.
De 19e eeuw werd een periode van groei. De Dedemsvaart zorgde voor meer economische activiteit in Hasselt. Aan het eind van deze eeuw eeuw was het aantal scheepswerven, tagrijnen, zeilmakers, touwslagers, grutters, smederijen etc. sterk gestegen. Het kanaal bood onder andere werk aan tientallen winkeliers. Het succes van het kanaal werd tevens zijn ondergang. Langs het kanaal ontstond in het verleden bewoning en er kwam industrie en dat vereiste in de loop der jaren goede verbindingen over de weg. Die kwamen er, maar wel ten koste van het kanaal. Ook werden de houten zeilschepen vervangen door gemotoriseerde stalen schepen. Daardoor verdween veel scheepsbouw.

In het begin van de twintigste eeuw heeft er enige tijd een tramlijn van Zwolle naar Blokzijl (via Hasselt-Zwartsluis-Vollenhove) gelegen. Later heeft de openbaarvervoermaatschappij De Noord-Westhoek (NWH) het passagiersvervoer op deze route overgenomen met bussen.

Aan de overkant van het Zwartewater ontstond na 1920 een groot industrieterrein.  In 1915 werd op het Secretarisland (nu Sportlaan) de eerste nieuwbouwwijk buiten de veste gebouwd. Pas na de Tweede Wereldoorlog vindt er grootschalig woningbouw buiten de veste plaats.