Keersluis met vloeddeuren

Heerengracht en Brouwersgracht (geen gemeentelijk monument, wel een bijzonder object)

Inleiding

KEERSLUIS MET VLOEDDEUREN, gebouwd in 1901. Gelegen aan het begin van de Stadsgracht, tot 1965 de toegang tot het kanaal de Dedemsvaart.

Omschrijving

Het sluiscomplex is in 1901 gebouwd ter vervanging van twee sluizen, resp. in de stadsgracht en aan het begin van de Dedemsvaart. Het complex bezit een buitenhoofd met aan de buitenzijde een dubbele vloeddeur en aan de binnenzijde een ebdeur. Het binnenhoofd bezit een eb- en een vloeddeur. De gemetselde hoofden zijn op de hoeken en aan de bovenzijde voorzien van hardstenen blokken van Noors graniet. Alle deuren waren in 1901 gemaakt van staalplaat, geklonken op een raam van U-profielen. In 1975 zijn de stalen vloeddeuren van het buitenhoofd vervangen door nieuwe van hardhout. In 2013 opnieuw vervangen door hardhouten deuren. De ebdeur van het buitenhoofd en de deuren van het binnenhoofd dateren alle nog uit 1901. De vloeddeur van het binnenhoofd is in 2013 gerestaureerd als extra beveiliging tegen hoge waterstanden.

De bediening van de deuren bestaat uit een op het hoofd geplaatste lier met een tandbalk naar de deur. De tandbalk van de buitenste vloeddeuren ligt op het buitenhoofd, die van de andere deuren liggen lager in een gemetselde tunnel.

Geschiedenis

In de vijftiende eeuw werd hier een waterbeheersingssysteem gebouwd voor de watervoorziening van het St. Mariaklooster dat dichtbij lag. Rond 1620 werd dit systeem vervangen door een inundatiesluis (inundatie is onder water zetten) voor de verdedigingslinie van Hasselt - Bisschopsschans (bij De Lichtmis) - Ommerschans - Coevorden. Bij de aanleg van de Dedemsvaart (1809-1854) werd deze gracht een onderdeel van deze vaart. Hierbij werd de inundatiesluis vervangen door een keer- en schutsluis. Een deel van de gracht (links van de brug) stond in open verbinding met het Zwarte Water. Daardoor stroomde bij stormvloeden het grachtwater over de kaden. In 1900 werd bij de ingang van de gracht een nieuwe sluis gebouwd en daarna kwamen er geen overstromingen meer voor. Alleen de schutkolkmuren zijn nog te zien op de plaats waar de voormalige sluis was. In 1977 werden de muren gerestaureerd