Hoogstraat (3) (HS 5)
De vorige keer hebben we gekeken naar het pand Hoogstraat 26 en nu gaan we even met de rug daar naar toe staan en we zien Hoogstraat 33. Dit pand, evenals het terrein erachter tot aan de Hofstraat toe, heeft toebehoord aan het Heilige Geestgasthuis. Hoogstwaarschijnlijk werd daar in 1393 al een kapel gebouwd op een hofstede. Voor het gebruik moest het gasthuis een jaarrente betalen van vier pond aan Wolter Bouman. De stad nam die uitgaven over in 1393. Deze kapel groeide uit tot een kerk (De Heilige Geestkerk). Men vermoedt dat de plaats ook dienst gedaan heeft als strafkolonie voor een klooster. Monniken zouden als straf daar enige tijd hun verblijf hebben moeten houden. In het midden van de 16e eeuw kreeg Jacob van Deventer opdracht van de koning van Spanje om diverse Nederlands vestingsteden in kaart te brengen. Dit gebeurde ook met Hasselt. Op de kaart van Hasselt is de Gasthuiskerk duidelijk te zien. Het stond met de voorzijde, dus met de toren, aan de Hoogstraat.
Toen kwam de reformatie ca. 1580. Het pand is toen voor een deel afgebroken en men veranderde de bestemming van het pand. Bij de restauratie van het pand zijn nog wel overblijfselen van de vroegere bestemming gevonden. Er kwam een stadswaag in. In een tijd dat er veel met gewichten geknoeid kon worden, werden er van overheidswege wagen in gebruik genomen waar men diverse goederen kon laten wegen. Dit was ook zo in Hasselt. De waag was een grote balans waar men gewichten bij gebruikte. De waag werd door de stad verpacht aan iemand die voor zijn werk een eed af moest leggen voor het stadsbestuur. De tarieven van de waag werden in een contract vastgelegd. De waagmeester had ook vaak het tel-ambt erbij. D.w.z. dat hij zakken met koren, turven en andere koopwaren moest tellen. De waag was er gevestigd tot ca. 1617.
De grond achter de waag werd in 1618 gebruikt om er woningen neer te zetten voor “olde arme vrouwen”. (De zeven huisjes). In 1624 werden die woningen door Willem Egberts erfelijk aan de armen der stad toegestaan. Let u eens op de achterste gevel in de Hofstraat, dan ziet u een gebruik van de muurankers om een jaartal weer te geven. Van een van de muurankers is een zeskant gemaakt en zo ziet u het jaartal 1611.
In 1624 kwam er in het pand Hoogstraat 33 een rosmolen. Dit is een molen die door een ros (een paard) in beweging gebracht wordt. Van toen af kreeg de straat ernaast de naam “Rosmolensteeg”. De rosmolen bleef er nog jaren in gevestigd. Door de invallen van de Munsterse legers werd de rosmolen beschadigd en moest opnieuw gemaakt worden. In 1754 wordt en melding gemaakt dat er een pomp bij de rosmolen stond. De rosmolen had ook een stal voor paarden en als er troepen in Hasselt waren dan werd ook van deze stal gebruik gemaakt. Het pand verviel, een gedeelte brandde af en het zou niet zo mooi geweest zijn als de vereniging “Hendrik de Keyser” het niet gerestaureerd had. © Derk Westerhof
