1811

De nieuwe gemeente Hasselt 1811

In 1798 werd een nieuwe grondwet ingevoerd. Het hoogschoutambt Hasselt werd opgeheven, de rechtspraak veranderde fundamenteel, de gilden werden opgeheven en de burgerlijke stand werd ingevoerd De invloed van de adel werd fors ingeperkt en in het bestuur van Overijssel werd de invloed van de grote steden, Zwolle, Kampen en Deventer kleiner. En dat is nog maar een kleine greep uit alle gebeurtenissen. De vertrouwde wereld van de Hasselters stond op zijn kop. De maatschappij werd naar Frans voorbeeld hervormd De invoering van de gemeente was daar een onderdeel van.

Het hoogschoutambt Hasselt

Het hoogschoutambt Hasselt bestond uit de stad Hasselt (Hasseltermarke), de schoutambten Hasselterkerspel en Hasselterambt, waarin Rouveen, Staphorst en IJhorst lagen. De schouten bestuurden de schoutambten, spraken recht in kleine rechtszaken en traden zo nodig op als notaris. De hoogschout zetelde in Hasselt, sprak recht in zaken waarin bloed vloeide en maakte samen met de burgemeesters wetten en regels die golden voor het hoogschoutambt. Na de inval van Franse troepen in ons land gold de regel "Vrijheid, gelijkheid en broederschap". De maatschappij moest veranderen, bestuur en rechtspraak moesten onafhankelijk van elkaar functioneren. Iedereen was voor de wet gelijk, voordelige posities van gildeleden en adellijke personen, families die elkaar bestuurlijke baantjes toespeelden en andere ongelijkwaardige zaken moesten verdwijnen.

Departement van de Oude IJssel

Ook het bestuur van het land moest naar Frans model worden hervormd. Departementen, arrondissementen en maires waren eerlijker en overzichtelijker. Na 1798, bij de vorming van de Bataafse Republiek, werd ons land opgedeeld in acht departementen. Daarbij werden de grenzen en de namen van de voormalige gewesten niet gevolgd. Op 21 juni 1802 werden deze grenzen alweer herzien, en later nog eens op 13 april 1807 en op 1 januari 1811. Hasselt lag in 1798 in het departement van de Oude IJssel. Dit heette in 1802 en 1807 weer Overijssel en in 1811 Departement van de monden van de IJssel. De grenzen van de arrondissementen liepen grotendeels parallel met de grenzen van de voormalige kwartieren Twente, Salland en Vollenhove. Om het bestuur dichter bij de mensen te krijgen, moesten kleine gebieden worden gevormd, die maires werden genoemd. De grenzen van de maires vormden in grote lijnen de grenzen van de voormalige schoutambten. Het bestuur in de departementen en maires en het toezicht op de administratie der middelen werden in 1807 geregeld, net als de grenzen van de departementen.

De gemeente Hasselt

De grenzen van de maires, in gewoon Nederlands de gemeenten, werden vastgelegd op 14 maart 1811. Daarbij werd het hoogschoutambt Hasselt verdeeld in verschillende gemeenten. De gemeente Hasselt bestond uit het voormalig stadsgericht Hasselt ( de stad en de naaste omgeving) en een gedeelte van het voormalig schoutambt Hasselterkerspel: de buurtschappen Hasselterdijk, ten westen van het Zwartewater, waaronder Cellemuiden en Roebolligehoek. Ten oosten van het Zwartewater werden Kievitsnest, Streukel, de Velde en Zwartewatersklooster in het grondgebied van de gemeente opgenomen. De nieuwe gemeente Staphorst bestond uit de voormalige schoutambten Staphorst, Rouveen en Iföorst. Een klein deel Hasselterkerspel aan de noordoostelijke grens met Meppel werd ook opgenomen in de gemeente Staphorst. De nieuwe gemeente Zwartsluis werd gevormd door het voormalig schoutambt Zwartsluis en een gedeelte van Hasselterkerspel, namelijk de buurtschap Baarlo, en de buurtschappen Nieuwesluis en de Stouwe. Zo werden de oude schoutambten gemeenten en het schoutambt Hasselterkerspel werd opgedeeld in verschillende gemeenten.

Lees verder via de Beeldbank in Hasselt Historiael

2011 nr. 4 De vorming van de gemeente Hasselt