0900

±990

Eerste stenen kerk in Romaanse stijl.

Opgravingen hebben uitgewezen dat in een deel van Hasselt al rond 1000 v. Chr. mensen aanwezig waren. Hasselt is ontstaan nabij een samenvloeiing van de rivieren Vecht en Zwartewater. De stad is gebouwd op een rivierduin. De omgeving was begroeid met hazelaars; de naam Hasselt is hiervan waarschijnlijk afgeleid. 

De eerste kerk van Hasselt is omstreeks 1150 gesticht. De bouw van een kerk was in de Middeleeuwen doorgaans een teken dat er een vestigingsplaats van enige betekenis was ontstaan. De in Romaanse stijl gebouwde kerk stond op het hoogste punt van een rivierduin, op dezelfde plek als de Grote of Sint Stephanuskerk van nu. De eenbeukige kerk was uit tufsteen opgetrokken en even breed als het tegenwoordige middenschip. In de 13de en 14de eeuw werd het oorspronkelijk halfronde koor vergroot en kreeg het een rechthoekige vorm. Deze uitbreiding zegt iets over het toegenomen belang van Hasselt. De eenvoudige vestiging aan het Zwarte Water was uitgegroeid tot een kleine stad. Zie ook de canon van Zwartewaterland